فیلم های ویروسی در هالیوود - مجله بیزبینگ

بهار سرلک| ویروس ها و بیماری های واگیردار محتوای کابوس همه ما هستند. مخصوصا حالا که ویروس کرونا قاره ها را پیموده و خطری جدی برای جان همه انسان ها به شمار می رود. حداقل یک قرن از راه پیدا کردن میکروب ها، ویروس ها، بیماری های واگیردار و طاعون به فیلم های آخرالزمانی می گذرد. بیماری ها، از جذام تا ایدز، تاریخ انسانی را شکل داده اند. بنابراین عجیب نیست که ویروس ها موضوع فیلم های ژانر وحشت و علمی- تخیلی شوند.

در متن پیش رو فیلم هایی را که به شیوع ویروس و بیماری های واگیردار پرداخته اند بر اساس سال ساخت شان معرفی نموده ام. اغلب آن ها در ژانر وحشت جای می گیرند و دغدغه سازنده شان تصور کردن روز های بحرانی و عملکردی است که از مسوولان انتظار می رود.

شیوع (2011)

استیون سودربرگ، کارگردان امریکایی پس از همه گیر شدن آنفلوآنزای خوکی در سال 2009 به فکر ساخت فیلمی درباره ویروسی که مرز های چند قاره را می گذرد، افتاد. او قصد داشت تریلری پزشکی بسازد و در آن دقیقا آنچه اتفاق می افتد نشان دهد. سودربرگ فیلم شیوع را ساخت و در آن فرایند پرسرعت ویروس کشنده ای را که از هوا منتقل می شود و طی چند روز فرد را می کشد، دنبال کرد.

رشد این ویروس واگیردار با کوشش جامعه پزشکی دنیا برای کشف درمانی برای آن همزمان است؛ همچنین جامعه پزشکی سعی دارد وحشتی را که سریع تر از خود ویروس پیش می رود، تحت کنترل درآورد. در این اوضاع و احوال هم مردم عادی برای زنده ماندن در جامعه ای که فروپاشیده است، تقلا می نمایند. ماریون کوتیار، مت دیمن، لارنس فیشبورن، جود لا، گوینت پالترو و کیت وینسلت بازیگران این فیلم هستند.

پانتی پول (2008)

گرنت میزی دی جی ای است که در ایستگاه رادیویی شهر کانادایی پانتی پول کار می نماید. زمانی که خبر انتشار ویروسی که آدم ها را به زامبی تبدیل می نماید، می شنود خودش را در اتاقک رادیو حبس نموده و سعی می نماید چاره ای برای هشدار درباره این ویروس و نوع انتقال عجیبش که زبان انگلیسی است، بیابد. به همین دلیل گرنت مجبور است با شنوندگانش فرانسوی دست وپا شکسته صحبت کند.

پانتی پول آشکارا فرضیه ای می سازد که معانی بسیاری در خصوص رسانه های جمعی (به خصوص رادیو) و تنزل مقام زبان در فرهنگی که مبالغه آمیزی، زبانی خاص، اخبار ساختگی و سناریو های مهندسی شده آن را دربرگرفته، دارد.

بروس مک دونالد، کارگردان سینما و تلویزیون کانادایی این فیلم تریلر را در سال 2008 براساس رمان پانتی پول همه چیز را عوض می نماید نوشته تونی برجس، رمان نویس کانادایی روی پرده برد.

قرنطینه (2008)

جان اریک داودل، کارگردان و فیلمنامه نویس امریکایی که بیشتر او را برای ساخت فیلم هایی در ژانر وحشت می شناسیم، سال 2008 فیلمی با عنوان قرنطینه را با ویدیو های پیدا شده ساخت که در حقیقت بازسازی فیلم اسپانیایی REC به کارگردانی و نویسندگی ژاوما بالاغارو و پاکو پلاساست.

پس از شیوع ویروسی مرموز که انسان ها را به قاتل تبدیل می نماید، گزارشگر تلویزیونی و فیلمبردارش در آپارتمانی که برای کنترل و جلوگیری از شیوع این ویروس قرنطینه شده است، زندانی می شوند. خطوط تلفن، اینترنت، تلویزیون و آنتن موبایل قطع شده است؛ و مقامات رسمی کسانی که در این آپارتمان محبوس شده اند، اطلاعات نمی دهد.

بالاخره وقتی دوره قرنطینه تمام می شود تنها شاهد و مدرک از این اتفاق فیلم عوامل فراوری برنامه تلویزیونی است. قسمت دوم این فیلم را سه سال بعد جان پوگیو با عنوان قرنطینه: غیرقابل درمان ساخت که پیرنگ و مکان و زمان داستان آن ربطی به آرییسی نداشت. داستان هم درباره مسافران پروازی است که مقامات دولتی گمان می نمایند آن ها ویروس مرگباری دارند و آن ها را به قاتل تبدیل می نماید. بنابراین دستور قرنطینه شدن شان را می دهند.

من افسانه هستم (2007)

سال 1954 ریچارد ماتئسون، نویسنده امریکایی رمانی پسارستاخیزی در ژانر وحشت نوشت که در توسعه ژانر زامبی- خون آشام ها نقش بسزایی ایفا کرد. محبوبیت و پیروزیت این رمان به حدی بوده است که تا به حال سه اقتباس سینمایی آخرین مرد روی زمین (1964) به کارگردانی ابالدو راگونا و سیدنی سالکو، مرد اومگا (1971) به کارگردانی بوریس ساگال و من افسانه هستم (2007) به کارگردانی فرانسیس لارنس از روی آن ساخته شده است.

از نظر منتقدان فیلم من افسانه هستم ساخته فرانسیس لارنس- کارگردان امریکایی که پیش از آن کنستانین را ساخته بود- با نقش آفرینی ویل اسمیت پیروز ترین اقتباس سینمایی این رمان معرفی شده است. داستان فیلم زندگی آخرین مرد روی زمین، رابرت نویل را دنبال می نماید که حین کوشش برای حفظ بقایش باید از بازماندگان مسموم به ویروس دوری کند.

نویل، دانشمندی که به این ویروس مصون است در اوضاع و احوالی که ناقلان این ویروس او را احاطه نموده اند برای کشف درمان آن کوشش می نماید. خوشبختانه روشنایی روز این بیماران را می کشد بنابراین شب ها بیرون می آیند و شهر را تخریب می نمایند. نویل هم روز ها به شکار مبتلایان می رود و داروهایش را روی آن ها آزمایش می نماید، اما سه سال است که به هیچ نتیجه ای نرسیده است.

شیوع (1995)

در درام تعلیقی شیوع به کارگردانی ولفگانگ پترسون، فیلمساز آلمانی، کوشش عده ای از دانشمندانی را برای جلوگیری از نابودی شهری کوچک- و احتمالا سراسر کشور- به تصویر می کشد. اواسط دهه 1960 است که ویروسی مرگبار در زئیر، کشوری در آفریقای مرکزی، کشف می شود که در طول 24 ساعت تمام ساکنان دهکده ای را می کشد.

محققان دولتی برای آنالیز و واکاوی علت فراخوانده می شوند و از سوی دیگر نیرو های نظامی کوشش دارند دهکده را از بین ببرند تا اینکه خطر انتشار ویروس را به جان بخرند. 30 سال بعد که دوباره این ویروس در آفریقا شیوع پیدا می نماید، سم دنیلز (با بازی داستین هافمن)، کارشناس بیماری های واگیردار، فراخوانده می شود.

میمونی که حامل این بیماری است به امریکا قاچاق می شود و طولی نمی کشد که این بیماری اهالی شهری را در حومه کالیفرنیا از پای درمی آورد. سم به یاری همسرش (رنه روسو) و همکار او (کوین اسپیسی) که محققان مرکز کنترل بیماری هستند، کوشش می نماید درمانی برای این بیماری پیدا کند.

در این حین ژنرال مک کلینتاک (دونالد ساترلند) معتقد است برای جلوگیری از انتشار ویروس باید آن شهر را بمباران کرد و جراح ارتش، ژنرال فورد (مورگان فریمن) میان سم و ژنرال مک کلینتاک گیر می افتد.

داستان شیوع در خصوص اینکه نیروی نظامی و سازمان های مدنی تا چه حد در جلوگیری از شیوع ویروسی مرگبار و واگیردار نقش دارند، حدس می نماید. اکران این فیلم در مارس 1995 با شیوع ویروس ابولا در زئیر همزمان بود.

12 میمون (1995)

تری گیلیام، کارگردان و فیلمنامه نویس بریتانیایی فیلم نئو نوآر علمی- تخیلی 12 میمون را بر اساس فیلم فرانسوی La Jetee ساخته کریس مارکر، فیلمساز فرانسوی، سال 1995 روی پرده برد. فیلم 12 میمون زندگی جیمز کول (با بازی بروس ویلیس) را در سال 2035 دنبال می نماید. او زندانی است و اگر موافق سفر به گذشته باشد و ویروسی مرگبار را از بین ببرد، آزاد می شود. این ویروس عمده جمعیت روی زمین را کشته است و باقی انسان ها ساکن زیرزمین ها شده اند، چون هوا به این ویروس مسموم شده است.

کول به سال 1990 یعنی شش سال پیش از آغاز انتشار این ویروس بازمی شود. اما هشدار های او به گوش آدم های بی خبر غیرعقلانی به نظر می رسد و طولی نمی کشد که در آسایشگاه روانی بستری می شود. در آنجا با دانشمندی به نام دکتر کاترین ریلی (مادلن استو) و جفری گونیز (براد پیت)، پسر دیوانه ویروس شناسی مطرح آشنا می شود.

همان موقع است که مقامات دولتی ای که کول را به سفر در زمان فرستاده اند او را به 2035 بازمی گردانند و بار دیگر او را به سال 1996 می فرستند. این بار کول، دکتر ریلی را می رباید تا از یاری های او بهره مند شود. او در پی جست وجوهایش گرافیتی ارتش دوازده میمون را می بیند، اما به محض اینکه غرق تماشای گرافیتی می شود، صدا هایی می شنود و انگار دارد عقلش را از دست می دهد. ظاهرا گونیز که انگار دیوانه ای هذیان گو است، می تواند معمای 12 میمون را حل نماید.

آبله (1972)

آبله یا Variola Vera فیلمی محصول سینمای یوگسلاوی و به کارگردانی گوران مارکوویچ، فیلمساز صرب است. همان طور که از عنوان فیلم پیداست این اثر سینمایی به شیوع آبله در سال 1972 در یوگسلاوی و به خصوص رویداد های مربوط به همه گیری و قرنطینه در بیمارستان عمومی بلگراد می پردازد. داستان از این قرار است که دنیاگرد یوگسلاویایی از مردی بیمار در بازار آفریقا فلوت می خرد.

طولی نمی کشد که علائم مرگبار آبله در او نمایان می شود. هنگام بازگشت به بلگراد راهی بیمارستان می شود دکتر ها که بیماری او را اشتباه تشخیص می دهند و باعث شیوع آبله می شوند... فیلم آبله رفتار خودخواهانه و ایثارگرانه انسان ها را در دوران بحران به تصویر می کشد.

مارکوویچ فیلمنامه این اثر را با الهام از طاعون نوشته آلبر کامو، نویسنده فرانسوی، جلوی دوربین برد و در آن به مسائلی همچون مرزها، سیاست جلوگیری از نفوذ، عفونت و تصمیم گیری های بحرانی و سرنوشت ساز دولت بدون مشورت با شهفرایندانش از درون مایه های ثابت اغلب فیلم های مارکوویچ به شمار می فرایند. مارکوویچ این فیلم را با الهام از وقایع حقیقی ساخت، اما عناصر ژانر وحشت نیز در آن دیده می شود.

وحشت در خیابان ها (1950)

فیلم نوآر وحشت در خیابان ها به کارگردانی الیا کازان، کارگردان مطرح امریکایی است که در سال 1950 در خیابان های نیواورلئان جلوی دوربین برد. در فیلم وحشت در خیابان ها ریچارد ویدمارک، بازیگر سینما و تئاتر امریکایی، شخصیت دکتر کلینتون رید را ایفا می نماید که در خدمات سلامت امریکا مشغول کار است و باید برای جلوگیری از انتشار یک نوع بیماری واگیردار با زمان رقابت کند.

حامل بیماری، بیگانه ای غیرقانونی است که جنایتکار هایی به نام بلکی و ریموند فیچ (با نقش آفرینی جک پالانس و زیرو موستل، بازیگران امریکایی) او را به قتل رسانده اند. زمانی که ماموران محلی در گزارش خود به شرایط عجیب جسد اشاره می نمایند، هراس از انتشار ویروس های جسد شکل می گیرد و در نتیجه دکتر رید را برای تحت کنترل درآوردن اوضاع احضار می نمایند.

او در ابتدای ماموریتش با مخالفت های رییس پلیسی (با نقش آفرینی پل داگلاس) روبه رو می شود، اما بالاخره دکتر رید پابه پای رییس پلیس برای پیدا کردن ردپایی از بلکی و فیچ که هر دو ناقل این ویروس شده اند، کار می نماید.

کازان سبک فیلمبرداری فیلم مستند را برای ساخت وحشت در خیابان ها تجربه کرد. با وجود اینکه این اثر منتقدان را به دو دسته تقسیم کرد، کازان وحشت در خیابان ها را تنها فیلم کاملش می دانست. برای ساخت همین فیلم بود که جایزه بین المللی جشنواره فیلم ونیز و دو اسکار دریافت کرد.

نقاب مرگ سرخ (1964)

یکی از داستان های کلاسیکی که به شیوع بیماری پرداخته اند، داستان کوتاه نقاب مرگ سرخ است که ادگار آلن پو، نویسنده امریکایی آن را در سال 1842 نوشت. داستانی که فیلمساز های مختلف آن را دستمایه ساخت فیلم های سینمایی نموده اند. یکی از درخشان ترین آن ها فیلمی است که راجر کورمن، کارگردان و تهیه نماینده امریکایی، در سال 1964 با بازی وینسنت پرایس، بازیگر امریکایی که برای نقش آفرینی در فیلم های ژانر وحشت مشهور است، جلوی دوربین برد.

داستان فیلم از این قرار است که طاعون سرخ (مرگ سرخ) در ایتالیای قرون وسطی شیوع یافته و مردم از ترس مرگ به شاهزاده پراسپرو (وینسنت پرایس) حاکم ظالم که قلعه ای مستحکم و امن دارد، پناه برده اند تا از فرشته مرگ دوری نموده باشند. شاهزاده پراسپرو که خود را بنده شیطان می داند هر کسی را که به قلعه اش برود با بی رحمی می کشد. تا اینکه دهقان جوانی تصمیم می گیرد، مقابل ظلم او مقاومت کند و با فرشته مرگ معامله ای می نماید.

فیلم شامل دو زیرداستان دیگر می شود که یکی بر اساس داستان دیگری از پو به نام هاپ فراگ و دیگری بر اساس داستانی از آگوست دو ویلیر دو لیل آدام، نویسنده فرانسوی به نام شکنجه امید است. فیلم نقاب مرگ سرخ هفتمین قسمت از مجموعه فیلم هایی است که راجر کورمن بر اساس داستان های ادگار آلن پو جلوی دوربین برد. در اغلب فیلم های این مجموعه وینسنت پرایس نقش شخصیت اصلی را ایفا می نماید.

طاعون فلورنس (1919)

از قدیمی ترین فیلم هایی که به شیوع بیماری پرداخته اند، فیلم تاریخی و صامت طاعون فلورنس است که اوتو ریپرت، کارگردان آلمانی با فیلمنامه ای از فریتس لانگ، کارگردان و فیلمنامه نویس اتریشی- آلمانی در سال 1919 ساخت. داستان فیلم داستان عاشقانه تراژیکی است که وقایع آن در فلورنس و سال 1348، درست پیش از شیوع مرگ سرخ در ایتالیا که تمام قاره را در برگرفت، روی می دهد.

لانگ فیلمنامه اش را بر اساس داستان کوتاه نقاب مرگ سرخ از ادگار آلن پو نوشت، اما طاعون را در هیبت زنی اغواگر نشاند تا پیرنگ داستان بر اساس احساسات شخصیت ها پیش برود.