اندوهی که فریدون مشیری به دوش می کشید - مجله بیزبینگ

به گزارش ایسنا، امروز، سی شهریورماه، نودوششمین زادروز فریدون مشیری است.

ملک الشعرای بهار، شاعر و ادیب فقید، می گفت که فریدون مشیری با شعر کوچه در بین جوانان ایران به شهرتی جاودانه دست یافت. (بهار، محمدتقی، فردوسی، تیر 1388، شماره 78)

این درحالی است که پرویز خائفی، شاعر و حافظ پژوه فقید، شعر مشیری را مانا دانسته و دربارۀ ویژگی های شعر او شرح داده است: مشیری از شعر کلاسیک و غزل و حتی بهاریه مانند آغاز نموده بود، اما خیلی زود به شعر توللی پیوست و زود هم از وزن های معمول پا به عرصۀ وزن نیمایی گذاشت.

اما هرگز اصالت رمانتیک و تغزلی شعر خود را قربانی جنجال و هیاهوی موج نو نکرد. با کار کسی مخالف نبود، تندترین شیوه ها را هم می خواند، اما شعر هایی را در دفتر شخصی خود یادداشت می کرد که به دلش نشسته بود، همان یادداشت ها امروز مجموعه ای دوجلدی است به نام شکفتن ها و رستن ها که از بعد از مشروطه تا همین اواخر است.

در زمان شاه شعر ترسم ز فرط شعبده چندان خرت نمایند/ تا داستان عشق وطن را باورت نمایند را به خط توللی برای او فرستادم و ناگهان در همه ایران اشاعه یافت تا آنجا که بعضی ها برای خودم نقل می کردند! این شعر امروز در همان کتاب گزیده های انتخابی اوست. (خائفی، پرویز، عصارۀ خاطرات چهل سال آشنایی با شادروان فریدون مشیری، گزارش آذر 1379، شماره 118)

او باور داشت مشیری علی رغم اینکه گاهی از تغزل و عشق و دلبستگی به زندگی، گریزی هم به شعر های اجتماعی زده است، اما همواره کارش در حد شعار سیاسی متجلی شده است و می گفت: در قطعاتی که از خرد انسانی و نفس زندگی و آرایه های طبیعت صادقانه سخن گفته است، شاعری است که از راستا تغزل به مردم پیوسته است.

بار ها دراین باره بحث داشتیم که توصیف ارزش های زندگی به صورت غیرمستقیم نوعی شعر مردمی است که جذب مردم به هنر، کار شعر سیاسی را می نماید. وقتی مردم کوچه و بازار شعر تو را می برند و می خوانند و بالاترین شمارگان کتاب شعر را داری، همدردی با طبقات مختلف انسان هاست و وقتی شعر شاعر جنبه انسانی پیدا کرد سیاست در قالب اصیل وارد شعر شده است و لزومی ندارد از ایدئولوژی خاصی حمایت کنی. (همان)

خائفی در عصاره خاطرات چهل سال آشنایی با این شاعر گفته است که او هم از شاعران بعد از 28 مرداد بود و اندوه این شکست را تا واپسین دم حیات بدوش می کشید، ولی به حزب و گروه ویژه ای وابسته نبود. رابطۀ تفکر انسانی و اصالت فکری و زندگی جدا از حیله و نیرنگ با شعر او پیوند عمیق ایجاد نموده بود که در همۀ توصیف ها و تعبیر های شعری او هویدا بود. زبان شعر نیمائی در شعر مشیری هموار و پالایش شده بود، شاید در تعمق شعری به اعماق نمی رفت، ولی عمق شعر را می شناخت و تهی از اندیشه و تفکر نبود.

به گفتۀ این شاعر فقید، فریدون مشیری از مغلق گویی و پیچیده گفتن خوشش نمی آمد. خائفی باور داشت که مشیری ساده و صریح و شفاف حرفش را می زد و می گفت: شعر مشیری، شعر بالنده تغزل در کنار مشخصه های شعر سیاسی و اجتماعی معاصر است. خودش می گفت فلسفه و جهان بینی در شعر من از نگاه به گل و کل آفرینش در چهارچوب زیبائی شکل می گیرد. گاهی برای جنگ ویتنام و لومومباو اختلاف نژادی و نظایر این ها شعر می گفت، اما تنها بیان احساسی و انزجار بود، مرگ بر بدی و زنده باد خوبی بود، کنکاش ماهوی نبود، تعمق و تفکر سیاسی در حد شناخت جراحت ها و زخم ها و عوامل زاینده آن ها بود. رنج می برد و رنجش را در معیار بیان تألم ادا می کرد. زود رنج و پایدار در دوستی بود و مدافع واقعیت. (همان)

او شعر مشیری را مانا دانسته بود و دربارۀ واپسین روز های زیست دوست دیرین خود گفته بود: اواخر خیلی خسته و فرسوده بود، اما تا آخرین روز ها و لحظه ها از مرگ و رفتن سخن نمی گفت.

پرویز خائفی

تشنه طوفان، گناه دریا، نایافته، ابر و کوچه، بهار را باور کن، پرواز با خورشید، از خاموشی، مروارید مهر، آه باران، لحظه ها و احساس و... بعضی از آثار فریدون مشیری هستند که در سیزدهم آبان ماه 1379 از جهان رفت.