صنایع خلاق چیست ؟ - مجله بیزبینگ

تاریخچه صنایع خلاق

از دهه 1990، مفهوم صنایع خلاق وارد ادبیات مالی شده و با اصطلاحاتی همانند بخش خلاق و صنایع حق انتشار همراه شده است. این مفهوم به توسعه فناوری اطلاعات و رشد فرهنگ دنیای با استفاده از رسانه های دیجیتال متصل است.

در سال 1994، استرالیا مفهوم صنایع خلاق را با ارائه سیاست فرهنگی ملت خلاق معرفی کرد. این سیاست تحت عنوان فرهنگی منتشر شد و با یک سرمایه 250 میلیون دلاری حمایت شد. در بریتانیا، این مفهوم در سال 1997 به وسیله حزب کارگر به توجه جدی افتاد و همزمان با توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات مطرح شد.

صنایع خلاق به ترکیب خلاقیت، فراوری، و بازاریابی محتوای خلاق می پردازند. این صنایع معمولاً به وسیله قوانین حق انتشار حمایت می شوند و محتوای فرهنگی دارای خصوصیات غیرمحسوس هستند. این مفهوم از دهه 1990 به بعد بر اثر پیشرفت های دیجیتال پرطرفدار شد و از آن موقع از آن به عنوان یک راهبرد مالی دنیای بهره برده می گردد.

صنایع خلاق در ایران

در ایران، صنایع خلاق هنوز در مراحل ابتدایی توسعه خود قرار گرفته است و با وجود توانمندی های زیاد، هنوز روبرو با محدودیت های زیادی است. این مسئله به ویژه در زمینه های فرهنگی و هنری قابل مشاهده است. اقوام ایرانی، هر یک با فرهنگ خاص خود، محصولاتی مانند صنایع دستی فراوری می نمایند، اما به علت کمبود پشتوانه های لازم، صنایع خلاق همچنان به مقدار کافی رشد ننموده و فراوریات بسیاری از آنها محدود مانده و امکان ورود به بازارهای دنیای و منطقه ای را ندارند.

صنایع خلاق، به خصوص معماری ایرانی-اسلامی، از جایگاه مطلوبی در سطح دنیا برخوردار است. اما در زمینه های مانند بازی های رایانه ای، پویانمایی، مجلات، سینما و اینترنت، ایران هنوز به عنوان فراورینماینده اصلی شناخته نشده است. حتی در حوزه هایی که به آنها توجه شده و پیروز شده اند، نقش نهادهای دولتی به عنوان حامی مهمی را ایفا نموده است.

از آنجایی که ایران هنوز در توسعه صنایع خلاق خود در مقایسه با کشورهای دیگر راه زیادی پیش رو دارد، احتیاج به حمایت قوی از سوی نهادهای دولتی است تا بتواند ظرفیت های خود را به کار بگیرد و توسعه پیدا کند.

مشارکت صنایع خلاق در اقتصاد کشورهای در حال توسعه

آنالیز و سنجش صنایع خلاق به دولت ها یاری می نماید تا برترین حمایت را ارائه دهند و انگیزه بیشتری برای توسعه این صنایع در اقتصاد به وجود آید. اطلاعات نشان می دهد که نرخ رشد صنایع خلاق در بعضی کشورها تقریباً دو برابر نرخ رشد ناخالص داخلی آنها است. به عبارت دیگر، بخش خلاق اقتصاد در طول زمان به رشد مستدامی پیش می رود.

آنالیز صورت گرفته به وسیله اداره فرهنگ و رسانه و ورزش بریتانیا نشان می دهد که در سال 2014، صنایع خلاق توانستند 7.3 درصد از ارزش افزوده کل را تشکیل دهند. در دهه گذشته، این صنایع سالانه 5 درصد به ارزش افزوده خود افزوده و اشتغال زایی خود را دو برابر نمایند. این اطلاعات نشان می دهد که صنایع خلاق تاثیر مستقیم و قابل توجهی بر اقتصاد کشور دارند.

سنگاپور نیز یکی از نمونه های پیروز در حوزه صنایع خلاق است. در سال 2015، این صنایع به طور مستقیم 3 میلیارد دلار ارزش افزوده ایجاد کردند و بیش از 536 میلیارد دلار کالا و خدمات را صادر کردند. رشد سالانه این صنایع در سنگاپور 17.2 درصد بوده که نشان دهنده عملکرد بسیار پیروز تر آنها نسبت به رشد کل اقتصاد کشور است.

در کانادا نیز صنایع خلاق با اشتغال حدود 616 هزار نفر و شرکت در تشکیل 3.8 درصد از فراوری ناخالص داخلی کشور نقش مهمی ایفا می نمایند.

استرالیا نیز با حدود 300 هزار نیروی کار در صنایع خلاق، بخش قابل توجهی از نیروی کار کشور را فراهم می نماید.

در کل، توسعه صنایع خلاق به عنوان یک شاخص مهم در توسعه یافتگی کشورها مطرح شده و کشورهای پیشرفته هر روزه به این صنایع توجه بیشتری می نمایند.

اهمیت صنایع خلاق

خلاقیت یک نقش مهم در زندگی افراد و جوامع بازی نموده و به عنوان یک عامل اساسی در پیروزیت فردی و بعلاوه رشد کسب و کارها محسوب می گردد. امروزه، خلاقیت به عنوان یکی از ارکان اصلی توفیق در زندگی شناخته شده است.

در ادامه به آنالیز نقش صنایع خلاق در زندگی افراد و کسب و کارها می پردازیم. افراد خلاق برترین توانایی برای سازگاری با محیط زیست خود و پیشبرد تاب آوری دارند. این خلاقیت باعث می گردد فرد به راحتی با چالش ها روبروه نموده و از آنها عبور کند.

صنایع خلاق نقش مهمی در رشد مالی کشورها ایفا می نمایند. این صنایع به عنوان یک استراتژی استراتژیک، اشتغال زایی و ایجاد عایدی با اهمیت بالایی همراه است. به همین علت، کشورها به این صنایع سرمایه گذاری می نمایند تا به توسعه مالی خود یاری نمایند.

در سطح اجتماعی و کسب و کار، صنایع خلاق کارآمدی و رقابت پذیری کسب و کارها را افزایش می دهند. این صنایع در اغلب کسب و کارها نقش بسیار مهمی ایفا می نمایند و بعضی از آنها بخش های خاصی برای خلاقیت و نوآوری اختصاص داده اند. در پاسخ به توقعات مصرف نمایندگان، خلاقیت به یکی از عناصر اصلی تبدیل شده است.

صنایع خلاق در لغت لاتین به نام صنعت نارنجی شناخته می گردد. این اصطلاح به وسیله فلیپ بوئیتراگو رستراپو و ایوان داک ابداع شده است. آن ها این عبارت را با الهام از پیگمنت های رنگی مصر باستان انتخاب نموده اند که برای آراستن معابد به کار می رفتند. به عبارت دیگر، رنگ نارنجی به عنوان نمایانگر فرهنگ، خلاقیت و هویت در این صنعت شناخته می گردد.

ویژگی های مشترک این صنایع

در دل همه کسب و کارهای فعال در صنایع خلاق خلاقیت سرشار است. سیزده زیر شاخه مختلف در صنایع خلاق بازگو شده است. در ادامه به آنالیز پاسخ به سوال صنایع خلاق چه می باشد این سیزده شاخه را نام می بریم. این شاخه ها شامل گزینه های زیر است:

1- معماری

2- تبلیغات و مارکتینگ

3- موزه ها، کتابخانه ها و گالری ها

4 - تلویزیون، رادیو، عکاسی، فیلم برداری و رادیو

5- صنایع دستی

6- طراحی محصول، طراحی فشن، مد و لباس و طراحی گرافیک

7- نرم افزارها و خدمات کامپیوتری چاپ

8- چاپ

9- موسیقی، هنرهای نمایشی و هنرهای تصویری

در میان بیشتر شاخه های مختلف صنایع خلاق به نوعی مبحث مالکیت معنوی بیان می گردد. صنایع خلاق در واقع دارای مفهوم و میان رشته ای هستند و در آن ها خلاقیت، ایده، مالکیت معنوی، دانش و تکنولوژی ویژگی های مشترکی به شمار میرود.

نقش صنایع خلاق در اقتصاد

حالا که به پرسش صنایع خلاق چیست پاسخ داده ایم، می خواهیم نقش این صنایع در اقتصاد را آنالیز کنیم. تقریباً هر یک از هشت کسب و کار در انگلستان به عنوان یک کسب و کار صنایع خلاق دسته بندی می گردد. بیش از 95٪ این کسب و کارهای خلاق دارای کمتر از 10 نفر پرسنل هستند و بنابراین به عنوان کسب و کارهای کوچک محسوب می شوند.

سهم این کسب و کارهای فعال در صنایع خلاق انگلستان در سال به 101/5 میلیارد پوند می رسد، که به عنوان ارزش افزوده ناخالص در اقتصاد این کشور ظاهر می گردد. این رقم بسیار بزرگتر از مجموع سهم صنایع مختلف مانند خودرو، فضایی، علوم زیستی، نفت و گاز و … در اقتصاد انگلستان است. این موضوع اهمیت صنایع خلاق را در اقتصاد این کشور نشان می دهد.

سرعت رشد در صنایع خلاق بسیار بالا است. در این صنایع، مقدار رشد دو برابر مقدار رشد کلی اقتصاد است. مشاغل فعال در صنایع خلاق در انگلستان رشدی سه برابری نسبت به میانگین رشد مشاغل دیگر دارند. سهم صنایع خلاق در صادرات کشورها نیز بسیار بالا است. این صنایع 12٪ از کل صادرات انگلستان را به سراسر دنیا تشکیل می دهند.

یک سوم افراد فعال در صنایع خلاق به صورت مستقل فعالیت می نمایند. این واقعیت نشان می دهد که دانش کسب و کار و مهارت در مدیریت آن در میان فعالان این صنعت بسیار اهمیت دارد.

تقسیم بندی صنایع خلاق به چند زیرشاخه مختلف می پردازد:

صنایع مرتبط با هنر و تفریح:

سینما و تلویزیون: فراوری فیلم، مستند، سریال تلویزیونی.

موسیقی: فراوری و اجرای موسیقی، ضبط آلبوم ها.

تئاتر و نمایشگاه: اجرای نمایش ها و تئاترها.

هنرهای تجسمی: نقاشی، مجسمه سازی، عکاسی و هنرهای دیگر.

صنایع مرتبط با ادبیات و نشر:

نشریات و رسانه ها: انتشار کتب، نشریات و رسانه های آنلاین.

نویسندگی و ادبیات: خلق آثار ادبی شامل رمان، شعر، داستان و مقالات.

صنایع مرتبط با طراحی و معماری:

طراحی گرافیک: طراحی لوگو، تصویرسازی و طراحی وب.

معماری و طراحی داخلی: طراحی ساختمان ها و فضاهای داخلی.

صنایع مرتبط با فناوری و نوآوری:

صنایع بازی های رایانه ای: فراوری و توسعه بازی های ویدئویی.

تکنولوژی اطلاعات: نرم افزارها، اپلیکیشن ها و خدمات آنلاین

صنایع مرتبط با طراحی محصولات:

طراحی محصولات: طراحی و فراوری محصولات مانند لباس، لوازم خانگی و جواهرات.

صنایع مرتبط با هنرهای دستی:

هنرهای دستی و صنایع دستی: فراوری دستی های هنری و سنتی.

اهداف مرکز رشد صنایع خلاق و فرهنگی:

بسترسازی برای رشد صنایع خلاق، به ویژه هنرهای دیجیتال، بازی و تفریح اهمیت زیادی دارد. این بسترها باید فرصت های تجاری در زمینه های فرهنگی و هنری فراهم نموده و به افزایش عایدی و تقویت اقتصاد محلی و منطقه ای یاری نمایند. به منظور ایجاد این بسترها، می توان اقدامات زیر را انجام داد:

تجاری سازی دستاوردهای فرهنگی و هنری:

فراهم کردن فضاها و زیرساخت های لازم برای بهره مندی از دستاوردهای فرهنگی، هنری، و هنرهای نرم به منظور تجاری سازی آنها.

حمایت از شرکت های فناور خلاق:

ایجاد شرایط ملائم برای شکل گیری و رشد شرکت های خصوصی فناور در زمینه صنایع خلاق، با ارائه سرویس های مورد احتیاج از جمله فضاهای کاری، آموزش، و حمایت مالی.

توسعه فعالیت های کارآفرینی فناورانه:

تشویق به فعالیت های کارآفرینانه و نوآورانه متناسب با ویژگی ها و امکانات منطقه، به خصوص در زمینه های گردشگری و صنایع وابسته.

ایجاد فرصت های شغلی:

فراهم کردن فرصت های شغلی مناسب جهت جذب کارآفرینان و فارغ التحصیلان دانشگاهی در زمینه های هنر، گردشگری، و صنایع دستی.

همکاری بین دانشگاه ها:

فراهم نمودن شرایط برای همکاری بین فارغ التحصیلان هنر و فارغ التحصیلان فنی و مهندسی به منظور به روزنگه سازی هنرهای بومی و بازتعریف صنایع دستی در دوران معاصر.

این اقدامات به توسعه و پیشرفت حوزه هنرها و صنایع خلاق یاری نموده و افراد محلی را به همکاری و نوآوری تشویق می نمایند.

صنایع خلاق در نمایشگاه رینوتکس 2023

با توجه به عقب ماندگی و رشد بسیار ضعیف در حوزه صنایع خلاق در کشور، نمایشگاه نوآوری و فناوری ربع رشیدی در جهت بهبود زیرساخت های اساسی صنایع خلاق با هدف تقویت و مشارکت اقشار مختلف جامعه در چنین صنعتی پر سود برای اقتصاد کشور هر ساله رویدادی را با عنوان رینوتکس (RINOTEX) با زون های تخصصی همانند صنایع خلاق در شهر تبریز برگزار میکند. شما علاقه مندان می توانید جهت ثبت نام در یازدهمین نمایشگاه نوآوری و فناوری رینوتکس از تاریخ 14 الی 17 آذر ماه 1402 به سایت Rinotex.ir مراجعه کنید .