محبوب ترین سریال های ایرانی دهه 90 در شبکه نمایش خانگی؛ از شهرزاد تا هیولا - مجله بیزبینگ

عدم وجود شبکه های خصوصی در ایران همیشه موضوعی مورد بحث بوده است. در سراسر جهان شبکه های مستقل و خصوصی فیلم ها، سریال ها و برنامه های سرگرم نماینده و هنری بسکمک فراوری می نمایند. این شبکه ها هرکدام خط مشی و جامعه مخاطبان خود را دارند و با توجه به آن ها محتوای مد نظرشان را می سازند. عدم وجود چنین رسانه هایی در ایران تا چندی قبل باعث حاکمیت کامل صدا و سیما بر فرایند سریال سازی در کشور شده بود، اما در سال های اخیر با رشد و شکوفایی شبکه نمایش خانگی با مجموعه هایی همچون شهرزاد، عاشقانه و هیولا شاهد جهشی نسبی در کمیت سریال سازی در ایران بودیم.

سریال ها بدون رتبه بندی در فهرست پایین نهاده شده اند.

متاسفانه آفت سطحی سازی مفاهیم مهم خیلی زود به شبکه نمایش خانگی هم رسید و بسکمک از کارگردان ها و نویسنده ها با دست گذاشتن روی قصه های عاشقانه نوجوان پسند یا موضوعات سیاسی نخ نما بیش از کیفیت نهایی اثر به دنبال کسب سرمایه و فروش بیشتر بودند. اما در این میان سریال های قابل اعتنایی هم فراوری شدند که از لحاظ کیفی حرف هایی برای گفتن داشتند. در این مطلب قصد داریم به آنالیز پربیننده ترین یا به تعبیری محبوب ترین سریال های ایرانی پخش شده در شبکه نمایش خانگی طی دهه 90 براساس آمارهای موجود بپردازیم.

محبوب ترین سریال های ایرانی در شبکه نمایش خانگی طی 10 سال اخیر

شهرزاد

• کارگردان: حسن فتحی
• تاریخ پخش فصل اول: 1394

سریال شهرزاد در میانه های دهه 90 توانست به واسطه تیم بازیگری مناسب، موسیقی های عام پسند با صدای محسن چاوشی و روایت ساده و روان یک قصه عاشقانه به محبوبیت قابل توجه ای دست یابد. فصل نخست این مجموعه، بیش از دو فصل دیگر آن مورد استقبال سریال دوستان نهاده شد و خیلی زود شهرزاد به یک مجموعه پرفروش در شبکه نمایش خانگی تبدیل شد. هرچه سریال فتحی روبه سرانجام می رفت شتاب زدگی در روایت داستان و تکراری شدن موقعیت های دراماتیک آن در کنار سیر دگردیسی مصنوعی شخصیت هایش بینندگان را بیشتر آزار می داد، اما با این وجود نمی توان از اتمسفر دوست داشتنی، بازی مناسب بازیگران و بعضی قسمت های خوب آن هم چشم پوشی کرد.

قصه شهرزاد بیننده را به دهه 30 و کش وقوس درگیری های سیاسی و اجتماعی کوتادی 28 مرداد سال 1332 و دستگیری دکتر مصدق می برد. شهرزاد (ترانه علیدوستی) دانشجوی پزشکی و فرهاد (مصطفی زمانی) دانشجوی ادبیات و روزنامه نگار عاشق هم هستند و قصد دارند تا چندی دیگر بایکدیگر ازدواج نمایند، اما دست تقدیر سرنوشت تلخی را برای آن ها نوشته و با دستگیری فرهاد به عنوان یکی از هواداران سرسخت مصدق ازدواج این دو با مشکل روبرو می شود. در ادامه پای قباد (شهاب حسینی) هم به این ماجرا بازمی شود و یک مثلث عاشقانه شکل می گیرد.

شهرزاد بی تردید یکی از محبوب ترین سریال های ایرانی در یک دهه اخیر است. این مجموعه پیش از رشد سرویس های وی اودی و به وسیله عرضه هفتگی به صورت دیجیتالی و فیزیکی پخش شد. حسن فتحی پس از سرانجام فصل سوم بیان کرد در صورت موافقت تیم بازیگری مایل است داستان شهرزاد، فرهاد و قباد را ادامه دهد!

ممنوعه

• کارگردان: امیر پورکیان
• تاریخ پخش فصل اول: 1397

احتمالا محبوبیت سریال ممنوعه از اسم آن شروع می شود! مجموعه ای با تم های اجتماعی و توجه به مصائب جوانان ایرانی که خیلی زود توانست با دست به دست شدن بعضی سکانس هایش در شبکه های اجتماعی مخاطبان زیادی پیدا کند. این سریال قصد داشت به صورت پیوسته و همزمان داستان زندگی سه نسل از خانواده های ایرانی را به تصویر بکشد.

شکی در میزان محبوبیت بالای سریال ممنوعه نیست. این سریال بنابر آمار منتشر شده از سوی فیلیمو درباره پربیننده ترین سریال های ایرانی توانسته بود پس از هیولا و نهنگ آبی در صندلی سومین فهرست سریال های پربیننده قرار بگیرد. علت محبوبیت ممنوعه را نباید در فیلمنامه، کارگردانی یا کیفیت تیم فنی و بازیگری آن جست وجو کرد، بلکه مهم ترین دلیل توجه جوانان به این سریال تیم بازیگری خوش چهره آن است. بیشتر منتقدین اتفاق نظر داشتند که ممنوعه در طرح و واکاوی مسائل اجتماعی مد نظرش ناکام است و به شکلی ناقص و سطحی درگیری ها و مسائل امروز جامعه ایران را آنالیز می نماید.

نهنگ آبی

• کارگردان: فریدون جیرانی
• تاریخ پخش فصل اول: 1397

نهنگ آبی برای دوست داران جدی سینما و تلویزیون یکی از مورد انتظارترین سریال های ایرانی شبکه نمایش خانگی بود. نخست به خاطر حضور بهرام توکلی و فریدون جیرانی در مسند فیلمنامه نویس و کارگردان و دوم تیم بازیگری قابل توجه سریال که نوید یک مجموعه اجتماعی-معمایی جذاب را می دادند. در آمار سالیانه پربیننده ترین سریال های ایرانی فیلیمو بین خرداد 97 تا خرداد 98 این سریال توانسته بود رتبه دوم را به خود اختصاص دهد.

سریال داستان جوانی تیزهوش به نام آرمین مشرقی (ساعد سهیلی) را روایت می نماید که رد پای مشرقی های محبوب جیرانی در وجود او هویداست. آرمین علاقه چندانی به ارتباط با دیگران ندارد و بیشتر وقت خود را در وبگاه کتاب خوانی می گذراند. او به وسیله این وبگاه با دختری به نام ژاله آشنا می شود و در ادامه ژاله برای آرمین در شرکت محل کارش شغلی دست وپا می نماید. آرمین در شرکت با بهمن (حسین کمک) رئیس شعبه، آناهیتا (لیلا حاتمی) نامزد بهمن، هاله (آزاده صمدی) منشی شرکت و مروارید (ویشکا آسایش) همسر نادر آشنا می شود و پس از بروز توانایی هایش در زمینه سایبری به عنوان مسئول امنیت شبکه استخدام می شود و این سرشروع ماجراهای تازه در زندگی اوست.

نهنگ آبی برخلاف انتظارات از مسائل عدیده ای در متن و اجرا رنج می برد. شخصیت های سریال به هیچ وجه قابل لمس نبودند و به عنوان مثال آرمان بیش از اینکه به یک نخبه شبیه باشد، به بچه دبیرستانی های عاشق پیشه شباهت داشت! شخصیت های سریال تا آنجا مشکل دار بودند که لیلا حاتمی در میانه های راه به دلیل سطحی بودن شخصیت آناهیتا از تیم فراوری جدا شد. هرچند سازندگان نهنگ آبی سانسورهای سریال را یکی از دلایل اصلی خدشه دار شدن کیفیت نهایی آن عنوان کردند، اما قبول اینکه شخصیت های بی شیرازه سریال، روایت ناشیانه اثر و بازی های بد بازیگران همه زاییده سانسور است، کمی سخت به نظر می رسد!

هیولا

• کارگردان: مهران مدیری
• تاریخ پخش فصل اول: 1398

مهران مدیری طی سال های اخیر با کنایه های اجتماعی-سیاسی اش در برنامه دورهمی و سریال هیولا سعی داشته صریح تر و واضح تر از شب های برره یا قهوه تلخ به مسائل جامعه بپردازد. اگر دست به دست شدن حرف های کارت پستالی و تک جمله ای او در شبکه های اجتماعی را نادیده بگیریم، صحبت های مدیری هیچ کارکرد و تاثیر دیگری نداشته اند؛ زیرا او صرفاً سوژه های نخ نما شده را در قالب فرم همیشگی اش -که دیگر قدیمی شده است- بازگو می نماید و در این راه هیچ قصد ندارد بر وجه های هنری، کمدی یا انتقادی خود بیفزاید. هیولا دقیقاً میراث دار چنین نوع نگاهی است و ایده چند خطی و خام آن به حدی طی سریال تکراری می شود که مخاطب را کلافه می نماید.

• نقد سریال هیولا؛ مهران و مَردُم!

این سریال داستان معلم باوجدان و شریفی به اسم هوشنگ شرافت را روایت می نماید که چشم داشت چندانی به مال جهان ندارد؛ اما مصائب مالی و اتفاقاتی که در زندگی او رخ می دهد آقای شرافت را ناگزیر می سازند که دست به انجام کارهایی عوام فریبانه و خلاف خواست قلبی اش بزند. این مجموعه پس از 19 قسمت و یک فصل در شهریورماه سال گذشته به کار خود سرانجام داد، اما اینطور که پیداست مهران مدیری و تیمش قصد دارند خانواده شرافت را با ماجراهایی تازه به خانه های علاقه مندان بازگردانند.

مهم ترین مشکل فصل اول سریال هیولا به فیلم نامه و موقعیت نویسی آن بازمی گشت. اساسا چنین مجموعه هایی با قوت دریافت از موقعیت های کمدی و بازی بازیگران شان رشد می نمایند، اما جدیدترین ساخته مدیری بعد از چند قسمت هیچ حرف تازه ای برای گفتن نداشت و به دام تکرار افتاده بود. احتمالا دلیل اصلی استقبال خوب عامه مردم از هیولا به حرف های سبک اجتماعی-سیاسی بازمی شود که در این مجموعه مطرح می شد. متأسفانه این مسائل اجتماعی فقط در سطح باقی می ماندند و کم تأثیرتر و سطحی تر از یک تیتر خبری ساده بودند! امیدواریم در فصل دوم سریال هیولا تیم سازنده پیش از مشعوف شدن از دستاوردشان کمی دقیق تر به موضوعات مطرح شده در سریال نگاه نمایند و فرایند داستان، موقعیت های کمدی و احساسی سریال را بهتر به تصویر بکشند و از این دو مهم تر سیر دگردیسی شخصیت های شان را هم منطقی ترسیم نمایند.

عاشقانه و دل

• کارگردان: منوچهر هادی
• تاریخ پخش فصل اول سریال دل: 1398
• تاریخ پخش فصل اول سریال عاشقانه: 1395

هردو سریال عاشقانه و دل ساخته منوچهر هادی براساس تمام آمار و ارقام از پربیننده ترین و محبوب ترین سریال های ایرانی منتشر شده در شبکه نمایش خانگی طی 10 سال اخیر هستند. مثلا قسمت نخست دل بعد از 6 ماه در فیلیمو به بیش از 39 میلیون بازدید دست یافت. سریال عاشقانه سعی داشت با روایت حکایت زندگی چند زوج به قصه ای اجتماعی و در عین حال رمانتیک دست پیدا کند. از سویی دیگر دل با تصویرگری چند ضلعی های عاشقانه با نیم نگاهی به سبک سریال های ترکیه ای به دنبال جلب نظر عموم سریال بین های ایرانی بود.

هر دو سریال ریتمی نماید و آزار دهنده داشتند و فیلم نامه آن ها به خصوص در جهت رشد و تغییر شخصیت ها از مسائل عدیده ای رنج می برد. عاشقانه و دل به سراغ قشر سرمایه دار و به اصطلاح بی دغدغه جامعه رفتند و سعی داشتند با ترسیم یک جهانی نوجوان پسند رگ خواب عموم مخاطبان را پیدا نمایند. شاید این دو مجموعه در شبکه های اجتماعی با بازخوردهای منفی روبرو شده و اغلب منتقدین آن ها را سریال هایی ضعیف توصیف نموده باشند، اما بسکمک از سریال بین ها به تماشای عاشقانه و دل نشته اند و به همین خاطر می بایست سریال های هادی را در زمره محبوب ترین سریال های ایرانی شبکه نمایش خانگی طی دهه 90 قرار داد.

آقازاده

• کارگردان: بهرنگ توفیقی
• تاریخ پخش فصل اول: 1399

آقازاده از آن سریال هایی است که ادعای بیان موضوعات جدی و مهم را دارند، اما در سرانجام تا حد تکرار صحبت های مطرح شده در شبکه های اجتماعی پیرامون مسائل جامعه تقلیل می یابند! جدیدترین ساخته بهرنگ توفیقی میخواهد سری به جهانی آقازاده ها بزند و به بیننده نشان دهد در پس پرده زندگی بعضی از سیاست مداران امروز چه می گذرد. اما برخورد سریال با این مسائل بسیار کلیشه ای و نخ نما است و با هیچ متر و معکمک نمی توان آن را تاثیرگذار و روشنگر نامید.

• نقد سریال آقازاده؛ وقتی آقازاده های خوب و بد به جان هم می افتند

یکی از مسائل اساسی سریال آقازاده شخصیت های الکن و سطحی آن هستند. شخصیت های این مجموعه هیچ سیر سلوک یا طریق سقوطی را طی نمی نمایند و به طرز عجیبی به دو دسته سفید و سیاه تقسیم می شوند که چنین تقسیم بندی های کلیشه ای راه را بر مخاطب برای ورود به جهانی اثر می بندد. از سوی دیگر ایده اولیه سریال پس از چند قسمت ته می کشد و آقازاده نیز همانند بسکمک از سریال های چند سال اخیر شبکه نمایش خانگی و تلویزیون برای کش دار شدن دست به دامان تم های عاشقانه و تقابل زندگی مرفه های بی درد و فقیران آبرومند می شود.

همانطور که قابل مشاهده است سریال های محبوب و پربیننده سال های اخیر شبکه نمایش خانگی از کیفیت چندانی برخوردار نبوده اند و به جز یک یا دو مورد که می توان آن ها را آثاری قابل دیدن و مناسب ارزیابی کرد، مابقی این سریال ها در قیاس با سریال های خوب و متوسط جهانی -و نه مجموعه های تراز اول و پرهزینه- هیچ حرفی برای گفتن ندارند. اما براساس آمار و ارقام می توان نتیجه گرفت شبکه نمایش خانگی پتانسیل رشد را دارد و اگر فیلم سازان خوب ایرانی طی سال های آینده به این عرصه ورود نمایند، می توان انتظار داشت در آینده سریال هایی درخور توجه ای فراوری شوند که خیل بزرگ سریال بین ها در شبکه نمایش خانگی از تماشای آن ها لذت ببرند.