کشف شواهد شگفت انگیز از شورش بزرگ مصر باستان - مجله بیزبینگ

خبرنگاران | نوشتۀ روی سنگ روزتا درباره شورش بزرگ است: یک شورش مصری علیه حاکمیت مصر-مقدونیه که سال 207 پیش از میلاد شروع شد و تا سال 184 پیش از میلاد ادامه یافت؛ رویدادی که مصرشناسان به لطف متونی مشابه متون نوشته شده روی سنگ روزتا، صد ها سال از آن آگاه بودند، اما حالا با یک حفاری تازه در سایتی معروف به تِل تیمای (Tell Timai) است که ما بالاخره می دانیم این شورش بزرگ دقیقاً کجا رخ داد.

به گزارش خبرنگاران ، جِی سیلورستاین، باستان شناس و سخنران ارشد دانشگاه ناتینگهام ترنت به مجله ی هنر گفته است: شواهد باستان شناسیِ آن شورش کاملاً کمیاب هستند. البته، تعدادی فرمان و کتیبه مانند سنگ روزتا، تعدادی گزارش تاریخی و مقداری پاپیروس با اشارات غیرمستقیم وجود دارند. اما وقتی صحبت از یافتن مکان ضربت شمشیر ها به استخوان می رسد، تا جایی که من می توانم بگویم، این نخستین مدرکی است که ما به دست آوردیم.

(نمونۀ آثار کشف شده در تل تیمای)

داستان این اکتشاف به سال 2007 بازمی شود، زمانی که باستان شناسان دانشگاه هاوایی پروژه تِل تیمای را شروع کردند، اما دو سال بعد بود که حفاری های این سایت باستانی شروع شد. تِل تیمای واقع در دلتای نیل؛ حدود 102 کیلومتریِ شمالِ قاهره، زمانی شهر یونانی-رومیِ مهم Thmouis بود. به بیان دیگر، این سایت مملو از احتمالات بود. شاید تیم حفاری می توانست بقایای تجارت پررونق عطر یا شواهدی از نقش آن در اوایل مسیحیت را هم کشف کند. اما چیزی که یافت حتی از این احتمالات هم شگفت انگیزتر بود.

سیلوستاین به لایو سایِنس گفته است: ابتدا چیز هایی دیدم که کنجکاوی ام را تحریک کرد و فهمیدم که ما در حال نگاه کردن به لایه تخریب هستیم؛ و سپس اجساد را پیدا کردیم.

(نمونۀ آثار کشف شده در تل تیمای، از جمله استخوان های آسیب دیدۀ انسان که گمان می رود مربوط به دورۀ شورش بزرگ باشند)

واضح است که تل تیمای مکان وقوع جنگ های مهمی بوده است. چندین سال، حفاری ها منجر به کشف بقایای ساختمان های سوخته، سلاح ها و سنگ هایی شد که به وسیله منجنیق پرتاب شده بودند، زیر تخته های کف یک خانه سکه هایی پیدا شد، همینطور قطعات سفال و اقلام وارادتی یونانی که قدمت همگی آن ها به اوایل عصر بطلیموسی، یعنی دقیقاً زمان شورش بزرگ، بازمی شود.

اما این کشف اجساد میان ویرانه ها بود که بسیار به چشم آمد. به نقل از سیلورستاین: در مصر، مردم به تدفین مردگان اهمیت زیادی می دهند، بنابراین حتما داستانی پشت رها کردن اجساد و دفن نکردنشان است. تمامی این یافته ها حاوی این پیغام بود که اتفاقی اینجا اتفاق افتاده و ما باید بفهمیم آن اتفاق چه بوده است.

میان اجساد انسان، یک جسد متعلق به مرد جوانی بود که درون یک کوره پیدا شد و فقط پاهایش از کوره بیرون بود. آنقدر ها هم مخوف به نظر نمی رسد: احتمالاً این کوره از کار افتاده بوده و آن مرد جوان برای فرار از یک حمله به درون آن پناه برده است. مرد دیگر پنجاه و اندی ساله هم بود که روی بدنش نشانه های زخم های ترمیم یافته داشت. او نیز احتمالاً حین دفاع از خودش جان باخته و جسدش در حالت عمودی تجزیه شده است.

تل تیمای تنها شورش مصری علیه اربابان یونانی سلسله بطلیموسی نبود، اما قطعاً بزرگ ترین و طولانی ترین آن ها بود. با کشف مکان فیزیکی این شورش، محققان امیدوارند شواهد و بینش بیشتری درباره زندگی در مصر بطلیموسی بدست آورند و شاید بتوانند به این دنیای باستانی واقعیتی فیزیکی ببخشند که تا الان فقط در متون و تصورات وجود داشت.

سیلورستاین در سرانجام اضافه نمود: ما درِ تازه ای را به درک مان از استعمارگریِ دوران تسلط یونانی ها، مقاومت بومیان و مکانیسم های کنترل از جمله بیرحمیِ حاکمیت مصر به وسیله سلسله مقدونیه گشوده ایم. شهر های زیاد دیگری با سرنوشتی مشابه تل تیمای روبه رو شدند و من امیدوارم این اکتشاف حوزه درک باستان شناسی ما از این وقایع را وسیع تر کند.

مترجم: زهرا ذوالقدر