بی توجهی به بازی های بچگانه چه پیامدهای روانی دارد؟ - مجله بیزبینگ

به گزارش ایرناپلاس، فرهنگ برقرای ارتباط با کودک از طریق بازی، سال هاست که در ایران وجود دارد. عروسک های دست ساز و بازی های گروهی هر منطقه، بخشی از سبک زندگی آنها و این روزها جزو جاذبه های گردشگری است. با پیشرفت تکنولوژی بازی های رایانه ای وارد زندگی بچه ها و بزرگسالان شده و بخشی از زمان بازی را که در کوچه و خیابان می گذشت، به خود اختصاص داده است.

کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان اعلام نموده بهترین بازی های رایانه ای پنجمین جشنواره بازی های جدی بنیاد بازی های رایانه ای را داوری و حمایت مالی می نماید.

این موسسه از بازی های برگزیده مرتبط با حوزه کودک و نوجوان در جشنواره بازی های جدی بنیاد بازی های رایانه ای در سال 1400 در مجموع تا سقف 150 میلیون ریال جایزه نقدی قدردانی می نماید. بعلاوه اعلام شده، بازی های رایانه ای برگزیده این رویداد در اولویت فراوری کانون پرورش فکری قرار می گیرد.

محمد صائبی کارشناس برنامه ریزی فرهنگی درباره نقش بازی های رومیزی و بازی های گروهی در پرورش فکر و استعداد بچه ها و بعلاوه در بهبود برقراری ارتباط مادر و پدر با بچه ها شرح داد.

آیا آنطور که باید به بازی های رومیزی و بازی های سنتی توجه و درباره آنها مطلع سازی اجرا شده است؟

صائبی: در شرایط همه گیری کرونا فرصتی پیش آمده که خانواده ها زمان بیشتری را با بچه ها خود سپری نمایند. آنها می توانند در این فرصت که به آن تمرین زندگی می گوییم، از ابزارهای مختلف اسباب بازی که برای سنین مختلف طراحی شده ، استفاده نمایند.

کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان در توسعه، ترویج و معرفی اسباب بازی ها برای بچه ها هم سن و بازی های دورهمی که با خانواده انجام می گردد، اقدامات خوبی انجام داده اما همیشه درباره تهیه اسباب بازی برای بچه ها نکته ای وجود دارد، زیرا پیش از این ممکن بود در سبد خانواده ها صندلیی به اسباب بازی اختصاص داده گردد اما به علت افزایش قیمت و اینکه فراورینماینده هم باید سود خود را از فروش آن ببرد، صندلی اسباب بازی در سبد خانواده نسبت به زمان پیش از همه گیری کم رنگ تر شد.

کانون کوشش دارد تا اسباب بازی فقط وسیله سرگرم کردن خانواده نباشد؛ کانون پرورش فکری بازی هایی را ترویج نموده است که خانواده ها می توانند با کمترین هزینه در کنار هم باشند و افراد با استفاده از وسیله هایی که در منزلشان پیدا می گردد، تفریح را در کنار خود و خانواده شان انجام بدهند و شاید هزینه خاصی هم نداشته باشد.

باید توجه داشت، جایی که به تربیت خانواده اهمیت بدهیم و اسباب بازی را به اسم ابزاری برای تربیت خانواده در نظر بگیریم، پیروز خواهیم بود؛ اما اگر بخواهیم اسباب بازی را برای برطرف تکلیف و گذراندن زمان، در نظر بگیریم، هیچ وقت این وسیله در خانواده جاری نخواهدبود.

استفاده از بازی درمانی در پرورش بچه ها

استفاده از اسباب بازی در خانواده چه نقش تربیتی می تواند داشته باشد؟

صائبی: زمانی بود که بچه ها از مشاوره به اسم درمان استفاده می کردند، اما این روزها بازی درمانی جزء موضوعاتی شده که خانواده ها از آن استفاده و اعلام می نمایند که اگر با کودک بازی کنید، اگر کودک وسیله ای را لمس کند یا اگر بازی فکری را با کودک انجام دهید، کودک بهتر می تواند فکر کند، درس بخواند یا در حوزه جامعه تصمیم گیری کند.

یکی از نکاتی که در بازی های داخلی یا خارجیِ مورد پذیرش کانون باید رعایت گردد، این است که بچه ها را برای کارهای سخت تر آموزش دهد، یعنی با ارائه راهکارهای مناسب کودک را به نتیجه برساند. این یکی از مدل هایی است که می تواند به یاری اسباب بازی انجام گردد.

زمانی زیاد به بازی های رایانه ای توجه نمی شد، اما در این روزها بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. اگر این مساله را در فضای مجازی به صورت کلی در نظر بگیریم، ممکن است بازی یا اپلیکیشن هایی باشد که ایرانی ها و کاربران دیگر کشورها به صورت همزمان از آن استفاده می نمایند، این فرایند روی سبک زندگی افراد تاثیر گذاشته است.

شاید بتوان گفت سبک زندگی بعد از همه گیری کرونا دچار تغییرات اساسی شده زیرا پیش از این بیان می شد که بچه ها زیاد از فضای مجازی استفاده ننمایند، اما همه گیری کرونا باعث فرصتی شد تا خانواده ها درباره این امکان دیدگاه نوی داشته باشند. البته در ایران در این حوزه پیروز نبودیم و اگر آمار گرفته گردد، می بینید که بچه ها بیشتر با بازی های خارجی توانستند ارتباط بگیرند و توجه کمتری به بازی های ساخته شده در ایران دارند.

اقدامات خانواده هایی که روی تربیت بچه ها حساس اند

گفتید بعضی از خانواده ها به دیدگاهی رسیدند که از بازی درمانی استفاده می نمایند. این نوع نگاه تا چه مقدار جا افتاده است؟

صائبی: چند سالی است که این اتفاق در مدارس رقم می خورد و قسمتی از کار آنها بحث مشاوره است. بر اساس ناهنجاری هایی که بچه ها با آن روبرو می شوند، با مشاور صحبت می نمایند. بعضی از مدارس که امکانات و شاید اتاق بازی داشته باشند، از بازی درمانی استفاده می نمایند. بعضی از مدارس بچه ها را به مراکز مشاوره راهنمایی می نمایند. باید در نظر داشت، وقتی مطالبه ای در سطح جامعه مطرح می گردد، ممکن است صداوسیما هم با خانواده ها همراهی کند.

در صدا و سیما برنامه ای با نام کودک شو پخش می گردد. یکی از ابزارهای کودک شو، بازی درمانی است. کودکی که سن کمی دارد، با راهنمایی پدر یا مادرش باید بتواند مسابقه را انجام دهد و به نتیجه برساند. این بازی کوشش دارد، از لحاظ فکری، ارتباط پدر، مادر و خانواده را در این حوزه محکم کند.

بعلاوه در بخش هایی از شهرداری ها و بعضی فروشگاه های خوب، اتاق کودک ساخته و تجهیز می گردد. زمانی که بزرگ ترها کارهای اداری یا خرید می نمایند، بچه ها می توانند از بازی ها استفاده نمایند. و در حالت عادی اگر فردی بچه داشته باشد و روی تربیت او حساس باشد، حتما با این الگو ارتباط برقرار می نماید.

اتاق مادر و کودک محدود به تهران نیست

برای ترویج اتاق بازی و مادر و کودک در همه شهرهای ایران، چه اقداماتی اجرا شده است؟

صائبی: با اداره استاندارد موضوع اتاق مادر و کودک را پیگیری می کنیم. در بیشتر فروشگاه هایی که در سطح تهران وجود دارد، از حرم شاه عبدالعظیم تا میدان آرژانتین، این دیدگاه توسعه پیدا نموده است.

اتاق مادر و کودک محدود به تهران نیست، اتاق مادر و کودک یکی از موضوعات پیوست فرهنگی مجتمع های تجاری است. در امور بین الملل موضوعی با اسم مسئولیت پذیری اجتماعی مطرح است. در مسئولیت پذیری اجتماعی، ساختمانی که می خواهد استانداردی را کسب کند، باید نکاتی را رعایت کند که یکی از آنها داشتن اتقاق مادر و کودک است و دیگری مثلا اتاق دود است. این مسائل برای فروشگاه ها و مکان های بزرگ مورد پذیرش قرار گرفته. حتی بعضی از ادارات این اتاق را برای خود تهیه کردند و مسئولی که نسبت به کودک و بازی دغدغه داشته باشد، می تواند فرایند را تسهیل کند.

بعضی از این اماکن، سه قسمت دارد و مادر می تواند کودک را تعویض کند، در آن مکان اسباب بازی وجود دارد و کودک می تواند از آن استفاده کند؛ بعلاوه این امکان وجود دارد که بعضی از کالاهای فرهنگی در آنجا به فروش برسد. ممکن است هر سه این اتاق ها یا یکی از آنها در مجتمع وجود داشته باشد یا حتی هیچ کدام موجود نباشد.

این دیدگاه چقدر در شهرهای دور از مرکز رواج پیدا نموده است؟

صائبی: موضوع ساختن مواردی مانند اتاق مادر و کودک، الزام آور است و مسئولان را ملزم می نمایند که باید اتاق مادر و کودک ساخته گردد. مصوبه مربوط به لزوم ساخت اتاق مادر و کودک با اعلام استانداردها، به صورت کامل جامع ابلاغ شده است.

غرب نسبت به بازی رومیزی توجه ویژه دارد

همه کشورها در بحران همه گیری بیماری کووید-19 هستند، مردم ما به علت شرایط مالی دوران سختی را پشت سر می گذارند. در نتیجه ممکن است خانواده ها کمتر به بازی توجه نمایند، این فرایند چه پیامدهایی خواهد داشت؟

صائبی: اگر چرخی در بازار بزنید بیشتر به بازی های رو میزی خارجی توجه می گردد؛ این نشان می دهد که غرب نسبت به بازی رومیزی پیچیدگی و توجه ویژه دارد. بعلاوه بعضی بازی های خارجی بر اساس جامعه بومی سازی شده است. اینها همه مسائل پیچیده ای هستند و نمی گویم که 100 درصد می توانیم با آنها موازی کاری کنیم یا بازی فراوری کنیم.

تربیت بچه ها و ارتباط اجتماعی آنها نسبت به جامعه، همسالان و خانواده با آموزش انجام می گردد. این آموزش ممکن است در قالب آموزش مستقیم پدر، مادر، خواهر و برادر انجام گردد، که در این روش کودک را برای انجام کاری راهنمایی یا او را از انجام دادن آن منع می نمایند و در کل سبک زندگی را با حرف به کودک آموزش می دهد یا اینکه با روش های غیرمستقیم مانند بازی رومیزی یا دیگربازی های گروهی، کودک نسبت به موضوعات جامعه و هم سالانش آشنا می گردد.

بازی یکی از راه کارهای خوب برای برقرای ارتباط میان والدین و کودک است، به همین علت بازی درمانی رواج پیدا نموده ؛ روانشناس با توجه به نقاشی کودک، حجمی که با استفاده از گِل درست نموده و ... متوجه شرایط روانی و اجتماعی او می گردد.

لزوم به روزرسانی بازی های قدیم

پیش از اینکه تا این مقدار بازی ها پیشرفته شوند و در آنها به ابعاد ذهنی بچه ها توجه گردد، بازی های سنتی وجود داشت. آیا می توان کودک متولد دهه 90 را با بازی های قدیم سرگرم کرد؟

صائبی: جریان بومی و به روز کردن تفکرهای خانوادگی از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر به رویکرد جامعه توجه کنید، می بینید که در سیستم قدیمی بازی مانند مارپله و منچ، تغییراتی ایجاد و در آن رویکرد نو شکل گرفته است. خانواده و کودک بعد از این تغییرات ارتباط ساده تری با بازی ها برقرار نموده اند. حتی بازی های قدیمی مانند ادابازی می تواند با تغییراتی برای نسل نو، هیجان انگیز باشد.

هر جایی که بتوان پرورش موضوعی را با علاق و سلایق خانواده و جامعه درست عرضه کرد، تاثیرش برای خانواده ها و بچه ها قابل مشاهده خواهد بود، اما اگر این الگو را به سبک قدیم که برای بچه ها مجذوب کننده نیست، انجام دهیم، خانواده این را از ما نخواهد پذیرفت.