سرطان خون؛ علت، علائم و راه های درمان - مجله بیزبینگ

سرطان خون؛ علت، علائم و راه های درمان

بیشتر افرادی که بیش از 55 سال سن دارند به سرطان خون مبتلا می شوند اما این نوع سرطان، رایج ترین نوع سرطان در افراد زیر 15 سال است.

موسسه ملی سرطان تخمین زده است که 61.780 نفر در سال 2019 بیمار مبتلا به سرطان خون وجود خواهد داشت. همین طور طبق پیش بینی آن ها، سرطان خون در این سال باعث مرگ 22.480 نفر خواهد شد.

سرطان خون حاد به سرعت رشد نموده و وخیم می شود اما در نمونه مزمن آن، با گذشت زمان شرایط بدتر می شود. سرطان خون چند نوع دارد و با توجه به نوعی که فرد به آن مبتلا شده است، بهترین روش درمان و شانس زنده ماندن فرد تعیین می شود.

در این مقاله قصد داریم تا سرطان خون، دلایل، درمان، انواع و علائم آن را آنالیز کنیم.

دلایل سرطان خون

زمانی سرطان خون رشد می نماید که DNA سلول های خونی در حال رشد، مخصوصا سلول های سفید، آسیب ببینند. همین امر باعث رشد سلول های خونی و تقسیم شدن غیرقابل کنترل آن ها می شود.

سلول های سالم در مغز استخوان می میرند و جای آن ها را سلول جدید می گیرند.

این دسته سلول های خونی غیرعادی در یک چرخه معمولی از بین نمی فرایند. در عوض زیاد می شوند و فضا بیشتری را تسخیر می نمایند.

از آن جایی که مغز استخوان سلول های سرطانی بیشتری فراوری می نماید، بیش از حد در خون جا می گیرند و به سلول های سفید سالم اجازه رشد و فعالیت درست را نمی دهند.

در نهایت هم تعداد سلول های سرطانی خون بیشتر از تعداد سلول های سالم می شود.

فاکتورهای خطرناک سرطان خون

سرطان خون با فاکتورهای خطرناکی همراه است. برخی از این فاکتورها بیش از بقیه با سرطان خون رابطه دارند:

تابش یونیزه نماینده مصنوعی

این تابش ممکن است شامل تاثیرات رادیو درمانی برای درمان سرطان قبلی باشد؛ اگرچه این فاکتور در برخی از سرطان های خون اهمیت بیشتری دارد.

بیماری های خاص

ویروس انسانی لنفوسیت T {HTLV-1} با سرطان خون ارتباط دارد.

شیمی درمانی

بیمارانی که در گذشته جهت درمان سرطان قبلی خود در معرض شیمی درمانی قرار داشته اند، در آینده خطر بیشتری برای رشد سرطان خون دارند.

تماس با بنزن

بنزن نوعی حلال است که سازندگان در فراوری مواد شیمیایی پاک نماینده و رنگ موها از آن استفاده می نمایند.

شرایط ژنتیکی

بچه ها مبتلا به سندرم داون، یک نسخه سوم از کروموزوم 21 دارند که خطر ابتلا به سرطان خون میلوئیدی حاد یا لنفوسیتی حاد را 2 تا 3 درصد بیشتر می نماید. این میزان در بچه ها سالم کمتر است.

یکی دیگر از شرایط ژنتیکی که با سرطان خون در ارتباط است، سندرم LI-Fraumeni است که باعث به وجود آمدن تغییرات در ژن tp53 می شود.

سابقه خانوادگی: این که فردی خواهر یا برادر مبتلا به سرطان خون داشته باشد، باعث می شود که خطر کم اما قابل توجهی فرد را تهدید کند. اگر فردی دوقلو همسان داشته باشد، احتمال این که خودشان سرطان خون بگیرند، 1 از 5 است.

مسائل ارثی سیستم ایمنی: شرایط خاص ارثی سیستم ایمنی باعث می شود که خطر ابتلا به عفونت های حاد و سرطان خون زیاد شود. این شرایط عبارت اند از:

• آتاکسی تلانجیستاسیا؛
• سندرم بلوم؛
• سندرم شوچمن الماس؛
• سندرم ویسکوت آلدریچ.

سرکوب سیستم ایمنی

به دلیل سرکوب سیستم ایمنی، ممکن است فرد در دوران کودکی به سرطان خون مبتلا شود. این شرایط ممکن است در زمان پیوند عضو انجام شود تا مانع از این شود که بدن اندام تازه دریافت نموده را پس بزند.

باید مطالعات بیشتری انجام شود تا رابطه فاکتورهای متعدد با سرطان خون تعیین شود، فاکتورهایی مثل:

• تماس با مناطق الکترومغناطیسی؛
• تماس با مواد شیمیایی خاص در محیط کار، مثل گازوئیل، دیزل و افت کش ها؛
• سیگار کشیدن؛
• رنگ کردن موها.

انواع سرطان خون

سرطان خون به چهار دسته اصلی تقسیم می شود:

• حاد؛
• مزمن؛
• لنفوسیتی؛
• میلوئیدی.

سرطان خون مزمن و حاد

گلبول سفید در طول عمر خود چندین مرحله را طی می نماید.

در سرطان خون حاد، سلول های سرطانی سریعا دو برابر می شوند و در مغز استخوان و خون جمع می شوند. به زودی مغز استخوان را ترک نموده و هیچ کاربردی هم ندارند.

فرایند پیشرفت سرطان خون مزمن آهسته تر است و باعث فراوری سلول های مفیدتر و بالغ تر می شود.

تعداد سلول ها در سرطان خون حاد بسیار سریع تر از سرطان خون مزمن زیاد می شود.

سرطان خون لنفوئیدی و میلوئیدی

پزشکان سرطان خون را با توجه به نوع سلول خونی که بر آن اثر می نماید، دسته بندی می نمایند.

در سرطان خون لنفوسیتی، تاثیر گذاشتن تغییرات سرطانی بر نوع مغز استخوان که لنفوسیت را فراوری می نماید باعث رخ دادن این نوع سرطان می شود. لنفوسیت نوعی گلبول سفید است که در سیستم دفاعی بدن عهده دار وظیفه است.

سرطان خون میلوئیدی زمانی رخ می دهد که تغییرات ایجاد شده بر مغز استخوان، به جای خود سلول های خونی، که سلول های خونی را فراوری می نماید، اثر بگذارد.

سرطان خون حاد لنفوئیدی {ALL}

خطر ابتلا بچه ها زیر 5 سال به این نوع سرطان خون بیشتر است. البته ممکن است بر عظیمسالان، معمولا با بیش از 50 سال سن، هم تاثیر بگذارد. از هر 5 مرگ ناشی از این نوع سرطان، 4 مورد به عظیمسالان مربوط می شود.

سرطان خون مزمن لنفوئیدی {CLL}

این نوع سرطان خون بیشتر در افراد با بیش از 55 سال سن دیده می شود اما امکان این که جوانان به آن مبتلا شوند هم وجود دارد. تقریبا 25 درصد از عظیمسالان مبتلا به سرطان خون به نوع لنفوسیتی مزمن آن مبتلا هستند. این سرطان بیشتر در میان مردان و کمتر بر بچه ها اثر می گذارد.

سرطان خون میلوئیدی حاد {AML}

عظیمسالان بیش از بچه ها و مردها بیش از زنان به این نوع سرطان مبتلا می شوند اما باید بگوییم که این نوع از سرطان بسیار نادر است.

سرطان خون میلوئیدی با سرعت زیادی رشد می نماید و علائم آن شامل تب، به سختی نفس کشیدن و درد مفاصل می باشد. فاکتورهای محیطی باعث تحریک آن می شوند.

سرطان خون میلوئیدی مزمن {CML}

سرطان خون میلوئیدی مزمن اکثرا در عظیمسالان دیده می شود. کمتر پیش می آید که بچه ها به این نوع از سرطان خون مبتلا شوند.

درمان سرطان خون

درمان سرطان خون به نوع آن، سن فرد مبتلا و شرایط کلی سلامت فرد بستگی دارد.

درمان سرطان خون

اولین راه درمان سرطان خون، شیمی درمانی است. اعضا تیم مراقبت سرطان گزینه مناسب شیمی درمانی را انتخاب می نمایند.

اگر دوره درمان به موقع شروع شود، شانس بهبود فرد زیاد می شود.

روش های درمان سرطان خون شامل:

منتظر ماندن و مراقب بودن

پزشک به طور فعالانه انواع سرطان خون که سرعت رشد کمی دارند، مثل سرطان خون لنفوسیتی مزمن را درمان نمی نماید بلکه منتظر مانده و فرایند پیشرفت یا بهبود بیماری را زیر نظر می گیرد.

شیمی درمانی

پزشک داروهای درون وریدی {IV} را با تراوش یا سوزن وارد بدن می نماید. این داروها سلول های سرطانی را هدف قرار می دهند. البته ممکن است که سلول های غیرسرطانی را هم هدف قرار داده و عوارض جانبی خطرناکی، مثل ریزش موها، کم شدن وزن و حالت تهوع را هم در پی داشته باشد.

گاهی اوقات پزشکان پیوند زدن مغز استخوان را هم توصیه می نمایند.

هدف درمانی

در این روش از بازدارنده های تیروسین کیناز استفاده می شود و سلول های سرطانی را بدون اثر کردن بر سایر سلول ها از بین می برد و خطر بروز عوارض جانبی در فرد را هم کمتر می نماید. داروهایی که در این درمان استفاده می شوند شامل ایماتینیب، داساتینیب و نیلوتینیب می باشند.

بیشتر مبتلایان CML دارای ژن چهش یافته هستند که به دارو ایماتینیب پاسخ می دهد. در یکی از مطالعات انجام شده تعیین شده است افرادی که با این دارو درمان می شوند، شانس 5 ساله زنده ماندنشان 90 درصد است.

اینترفرن تراپی

در این روش، فرایند رشد سلول های سرطانی کند شده و درنهایت جلوی آن گرفته می شود. نحوه فعالیت این دارو مشابه موادی است که سیستم ایمنی بدن به طور طبیعی فراوری می نماید. البته نباید عوارض جانبی شدید آن را هم نادیده بگیریم.

تابش درمانی

پزشکان به برخی از بیماران مبتلا به سرطان خون، مثل مبتلایان ALL توصیه می نمایند تا تابش درمانی را انجام دهند تا بافت مغز استخوان قبل از پیوند زدن از بین برود.

عمل جراحی

در عمل جراحی طحال را برمی دارند اما این کار به نوع سرطان خون فرد مبتلا بستگی دارد.

پیوند پایه سلول

در این روش، اعضا تیم سرطانی با یاری شیمی درمانی، تابش درمانی یا هر دو مغز استخوان را نابود می نمایند. سپس سلول های پایه ای جدید را وارد مغز استخوان می نمایند تا سلول های خونی غیر سرطانی را ایجاد نمایند.

این روش در درمان CML موثر است. شانس موفقیت آمیز بودن پیوند عضو در جوانان بیشتر از عظیمسالان است.

علائم سرطان خون

علائم سرطان خون شامل:

لخته شدن ضعیف خون

لخته شدن خون باعث می شود که بدن فرد به راحتی کبود شده یا خونریزی کند و دیر خوب شود. احتمال ایجاد لکه خون مردگی هم در بدن این افراد وجود دارد. همه این ها نشان می دهند که خون به درستی لخته نمی شود.

هنگامی که گلبول های نابالغ سفید تعدادشان از پلاکت ها که برای لخته شدن خون ضروری هستند زیادتر شود، لکه خون مردگی ظاهر می شود.

عفونت های مکرر

وجود گلبول های سفید خود در مقابله با عفونت لازم است. در صورتی که این گلبول ها به درستی کار ننمایند، فرد به طور مرتب به عفونت مبتلا می شود و سیستم ایمنی بدن ممکن است که به سلول های خودی حمله کند.

کم خونی

با کم شدن تعداد گلبول های قرمز، فرد کم خون می شود. این به آن معنا است که هموگلوبین کافی در خون وجود ندارد. هموگلوبین مسئول انتقال آهن به سراسر بدن است. زمانی که مقدار آهن کم شود، نفس کشیدن سخت شده و پوست رنگ پریده می شود.

علائم دیگر کم خونی شامل:

• حالت تهوع؛
• تب؛
• خنک شدن بدن؛
• تعریق های شبانه؛
• علائم مشابه آنفولانزا؛
• کم شدن وزن؛
• درد استخوان؛
• خستگی.

در صورتی که کبد یا طحال ملتهب شوند، فرد احساس سیری می نماید و کمتر غذا می خورد و نتیجه آن کم شدن وزن می شود.

حتی اگر کبد یا طحال هم عظیم نشوند، فرد باز هم کاهش وزن پیدا می نماید. سر درد هم نشانه ورود سلول های سرطانی به سیستم عصبی مرکزی {CNS} است.

با این وجود تمام این علائم با بیماری های دیگر هم مشابه می شوند.

تشخیص سرطان خون

برای تشخیص سرطان خون، پزشک معاینات جسمانی را انجام داده و درباره سابقه پزشکی خانوادگی و فردی سئوال می پرسد، به دنبال علائم کم خونی و کبد یا طحال عظیم شده می رود.

علاوه بر این، یک نمونه خون هم از فرد گرفته می شود تا در آزمایشگاه آنالیز شود.

چنانچه تشخیص دهد فرد به سرطان خون مبتلا شده است، توصیه می نماید که تست مغز استخوان گرفته شود. در این حالت پزشک مغز استخوان را از مرکز استخوان، معمولا از لگن، با یاری سوزن های بلند خارج می نماید.

این کار به پزشک یاری می نماید تا مبتلا بودن فرد و نوع سرطان خون را تشخیص دهد.

چشم انداز سرطان خون

چشم انداز بیماری سرطان خون به نوعی که فرد به آن مبتلا شده است بستگی دارد.

بهبود داروها به معنای این است که امروز مبتلایان با درمان کاملا بهبود پیدا می نمایند. بهبود به معنای عدم مشاهده هیچ گونه علائم دیگر دال بر وجود سرطان است.

در سال 1975 شانس زنده ماندن مبتلا برای مدت 5 سال یا بیشتر 33.4 درصد بوده است اما در سال 2011، این میزان به 66.8 درصد رسیده است.

حتی زمانی که مبتلا بهبود پیدا می نماید باز هم باید زیر نظر باشد و فرد آزمایش های مغز استخوان و خون را انجام دهد. پزشکان برای این که مطمئن شوند سرطان دیگر برنمی شود به نتایج این آزمایش ها احتیاج دارند.

این پزشک است که درباره دفعات انجام آزمایش تصمیم گیری می نماید.

منبع: وب سایت پزشکی دکترچک

منبع: هفت گنج