مقصر آتش سوزی بازار کهنه معلوم نشد - مجله بیزبینگ

از دلیل آتش سوزی که هنوز هیچ یک از مراجع رسمی درباره آن صحبتی نمی نمایند تا نحوه اطفا و از همه مهم تر ریشه این حادثه. بزرگ ترین سوال این است که روند فرسودگی میراث ارزشمند شهر قم تا کجا باید پیش برود تا نسل حاضر برای کم کاری های خود در حراست از نشانه های گذشته شهر چاره اندیشی کند. رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر قم در این زمینه اظهار کرد: تأسف واقعی تنها یادگار از مدیریت کنونی بر آثار تاریخی شهر قم است و باید قبول کرد که در این دوره تاریخی مسئولیت های خود را برای حفظ ریشه های تاریخی شهر به درستی انجام نداده ایم.

• محدودیت منابع اقتصادی

روح الله امراللهی با اشاره به این که میراث فرهنگی و کل مجموعه دولت و نهادهای عمومی و شهرداری ها ظرفیت تعیین و محدودی دارند گفت: وقتی منابع محدود است ما 2 راه چاره داریم. یکی این که دقیقا نقاط هدف که دارای اولویت است تعیین کنیم و آن مناطق محدود را با مشارکت همه دستگاه ها حفظ کنیم یا این که پراکنده کاری و موازی کاری کنیم. گستره ها را بزرگ بگیریم و خیلی از موضوع هایی را که اولویت ندارد پیگیری کنیم.

این عضو شورای شهر قم به ایجاد محدودیت از سوی سازمان میراث فرهنگی برای 300 هکتار از بافت شهری قم اشاره نمود و اضافه نمود: خود این افراد قائل هستند که بخش عمده ای از این 300 هکتار واجد ارزش های بافت تاریخی نیست و از طرفی توانایی اداره، حمایت و بهسازی از این محدوده را ندارند. همین موضوع موجب می گردد که مناطقی که اولویت جدی تر برای رسیدگی و حمایت دارند فراموش شوند. وی به خراب شدن سقف تیمچه بازار قم و آتش سوزی کاروانسرای ملاحسین اشاره نمود و اضافه نمود: وقتی از منابع و ظرفیت ها به درستی استفاده نگردد نتیجه اش آسیب به 2 بنا با قدمت 400 تا 700 ساله است. سازمان میراث فرهنگی نامه نگاری هایی نموده و تقاضاهایی که داده را ارائه دهد و بگوید چه کاری برای بازار کهنه و مسجد جامع و بازار نو انجام داده است؟ آیا وظیفه این سازمان فقط ایجاد محدودیت برای مردم بدون هیچ حمایتی است؟

امراللهی معتقد است صاحبان اصلی بناهای ارزشمند تاریخی خود مردم هستند و تاکنون هم مردم از آنها محافظت نموده اند اما وقتی قوانین در این زمینه تسهیلگر نیست، مردم هم در جایی شانه خالی می نمایند. وی گفت: حالا ما باید بگوییم که متولی میراث فرهنگی کجاست؟ فقط موقع حرف زدن راجع به محدوده بافت تاریخی و این که متولی پیدا نمی گردد صحبت نکنیم. یا اینکه قبول کنید که شما وظیفه حمایت دارید یا از بخش هایی که قصد مرمت شهری دارند حمایت کنید.

وی با بیان این که حتی در جاهایی که شهرداری ها وارد این عرصه شده اند حمایت کافی از سوی میراث فرهنگی صورت نگرفته ادامه داد: بیشترین تجربه مثبت را در شهر اصفهان در این زمینه داشتیم، اما بیشتر تجربیات کشور در این عرصه قائم به شخص و مقطعی است. وی معتقد است دستگاه های متولی در بحث بافت تاریخی مانند استانداری، میراث فرهنگی، راه و شهرسازی، شهرداری، اوقاف و... باید کنار هم جمع شده و هر کدام سهمی را وسط بگذارند. اگر این شرایط اتفاق بیفتد مردمی که زندگی و کسب و کارشان در این فضاها شکل گرفته است هم به میدان خواهند آمد.

• میراث فرهنگی هشدار داده بود

معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم اظهار کرد: نامه ای از آتش نشانی قم دریافت نموده که ایرادهای بازار کهنه از جمله فرسودگی، نبود تجهیزات اعلام حریق، تجمع کالاهای غیرمصرفی و نبود خاموش نماینده های متعارف را به این سازمان تذکر داده است. شاهین ایل بیگی پور اما گفته، نامه نخست را میراث فرهنگی 5 ماه پیش به آتش نشانی و شرکت برق نوشته و درباره تجهیزات برق بازار کهنه و نو هشدار داده است. اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم در این نامه از آتش نشانی و شرکت برق خواسته تا بخش نامه های خود را در این زمینه ابلاغ نمایند تا میراث فرهنگی اجرای آن را از مالک مطالبه کند.

همچنین به گفته معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم، این سازمان آمادگی مشارکت 50 درصدی در بازسازی و بهسازی املاک موجود در بازار نو و کهنه و همچنین تیمچه قم را به مالکان در نامه هایی اعلام نموده است. عوض کردن در حجره ها، استحکام بخشی پایه ها، مرمت و... از جمله مسائلی است که میراث فرهنگی در این محدوده ها درباره آن مشارکت خواهد نمود. ایل بیگی پور تأکید کرد: با وجود همه این ها هیچ کس سراغ ما برای مشارکت نمی آید و نمی توانم ملکی که در آن کار تجاری صورت می گیرد برای همواره تعطیل کنم. از طرفی حاضرم مکاتباتم با دستگاه های مسئول را در اختیار رسانه ها بگذارم و از آنها خواهش کردم که در این موضوع مشارکت کنیم اما محقق نشد.

وی با اشار به این که اداره کل میراث فرهنگی 7 میلیارد و 500 میلیون تومان اعتبار برای بهسازی بخشی از آثار تاریخی قم در نظر گرفته است ادامه داد: در جلسه ستاد بازآفرینی اعلام کردیم که استان هم سهم خودش را برای این کار بیاورد اما نه اعتباری از محل ستاد به ما دادند و نه مالکان حاضر به مشارکت هستند. به گفته وی، تنها موضوعی که در آن همراهی اجرا شده کف سازی و بدنه سازی است که سازمان میراث فرهنگی هم همکاری می نماید، اما این تنها کاری است که احتیاج به مشارکت ندارد. اگر قرار باشد وارد مغازه ها و انبارها برای حل معضلات ایمنی شویم احتیاج به مشارکت مالک یا بهره بردار حتمی است. همچنین به گفته او مالک بخشی از املاک شهرداری است که مشارکت در این املاک حداقل باید زودتر صورت می گرفت.

بناهای تاریخی آن هم با قدمت 700 ساله، گنجینه های ارزشمندی هستند که همه مردم در مالکیت معنوی آنها به نوعی سهیم هستند. حالا که 2 هفته از حادثه آتش سوزی گذشته و خسارات غیر قابل جبرانی به بخشی از بازار کهنه وارد شده، سوال این است که مسئولان چه توضیحی درباره علت آتش سوزی و حاشیه های ایجاد شده بر سر نوع اطفای حریق دارند؟

• 5 سهمیه برای بهسازی بازار

معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم گفت: هر سال 5 سهمیه برای بهسازی در مجموعه بازار داشتیم. سال جاری می توانیم 25 نفر را معرفی کنیم، اما مردم باید پای کار بیایند. در کنار این اعتبارات ستاد بازآفرینی هم هست. سال گذشته 70 میلیارد تومان اعتبار داشتند اما 7 ریال هم به میراث فرهنگی نداده اند. سال جاری که دیگر مشکل فهرست بها هم حل شده می توانند مشارکت بیشتری با میراث فرهنگی داشته باشند.

به گفته شاهین ایل بیگی پور، سازمان میراث فرهنگی حاضر به هزینه کردن 3 میلیارد تومان در مجموعه بازار قم است، اما این کار را به شرط مشارکت استان انجام می دهد. وی اضافه نمود: در همین زمینه به استاندار نامه نوشتیم تا سهمی را که استان می تواند برای این موضوع تأمین کند به ما اعلام نمایند اما خبری نشد. ما تنها ماندیم جایی که اسمش اثر ثبتی است. نه مالک نه شهرداری نه استان هیچ کس با ما مشارکت نمی نماید.